ریشه واژه جودکی از کجا آمده است؟

حسین صفری، پژوهشگر تاریخ باستان لرستان در یادداشتی که برای گفتار ما ۲۴ ارسال کرده اند نوشت: کلمه جودکی یک لغت فارسی بوده و از دو واژه “جود” و “کی” تشکیل شده که (جود) به معنای بخشش، سخاوت و پسوند (کی) به معنای جایگاه جود و بخشش معنا شده است. این کلمه به صورت های جوکی، جویکی و جهودکی نیز آمده که در اصطلاح زبان مردم این منطقه بصورت “جویکی” تلفظ شده و می شود.
در مورد ریشه تاریخی این کلمه چند نظریه فرضی قابل تعمق است:
اول آنکه: لغت جویکی از دو واژه “جوی” و “کی” تشکیل شده است. جوی مفهوم جوی آب را می رساند، و پسوند “کی” هم همانطوریکه در بالا هم اشاره شد، مفهوم جایگاه را میرساند.
یک نظریه فرضی دیگر در مورد پسوند “کی” میتوان ابراز کرد و آن اینکه شاید این پسوند صورت اختصاری یا مستتر از بن واژه “کشی” باشد. “کشی” هجای اصلی واژه های “کاشو” و “کاشن” میباشد. کاشو خدای اصلی قوم کاسیت و کاشن نام اصلی سرزمین آنها بوده است.
چنانچه این فرضیه قرین به یقین باشد میتوان گفت که اشاره دارد به آب جوی یا رودخانه کشکان که در میان این منطقه جاریست و یا جوی آبی که از قلمرو کاسی ها میگذرد و یا جوی آب کاسی ها. کما اینکه «معینی نطنزی» در کتاب منتخب التواریخ خود آورده است که: …. و ساکی و جودکی به اسامی موضع خود مشهور شده اند.
لذا اگر این فرضیه را بپذیریم میتوان گفت دیگران این واژه را در مورد اهالی این منطقه به کار برده اند، و در گذر زمان به صور مختلف درآمده است. البته هرآنچه گفته شد جز حدس و فرض و گمان چیز دیگری نیست، ولی دفاع از آن با منطق واقعیات تناقض ندارد. بنابراین مستند به فرضیه فوق میتوان گفت که ریشه این واژه به قبل از اسلام این دیار بر می گردد.
دوم آنکه: تجزیه و تحلیل این کلمه نشان میدهد که لغت جودکی به طوریکه در اکثر منابع بعد از اسلام مثل تاریخ گزیده حمدالله مستوفی، و یا منتخب التواریخ معینی و کاشانی و کتاب السلوک مقریزی که در کتاب رشیدالدین آمده به احتمال زیاد مربوط به تاریخ بعد از اسلام این دیار است که به یک گروه قومی معینی اطلاق می شده که در شمال اندیمشک کنونی و نواحی جنوبی خرم آباد امروزین و نواحی شرقی رودخانه کشکان زندگی می کرده اند، اطلاق می شده است.
فرضیه سوم: به روایت پاسداران فرهنگ این دیار که سینه به سینه محفوظ مانده و بدست ما رسیده است اینکه “جودک” نام نیای واقعی ایل بزرگ جودکی بوده و بعد از او نوادگان و بازماندگان وی به احترام جد خود “جودک” ، خود را جودکی نامیده اند. کما اینکه این شیوه نامگذاری بعد از هزاران سال هنوز در این منطقه و در کل لرستان رایج بوده و هست. اگر به حافظه تاریخی هم مراجعه شود از این گونه موارد زیاد به چشم میخورد.
مثلا موسس سلسله اشکانیان “اشک” نام داشت، و پادشاهان بعد از وی تا چهارصد و هشتاد سال بعد از او به احترام وی خود را اشکانیان نام نهادند. یا اینکه موسس سلسله هخامنشیان هخامنش بود و بعدا سلسله ایی که وی بنیانگذاری کرده بود به نام وی هخامنشیان نام گرفت و… بنابراین جودکی هم میتواند اینگونه باشد.
با بررسی و آنالیز تاریخ ایران ما می بینیم که این نام در عهد مغول در بین مردم ایران رایج بوده و لیکن قبل از آن خیر. برخی اسامی و نام ها در دوره خاصی ابداع و استفاده میشوند، محتمل اینکه این نام هم در عهد مغولان ابداع و عمومیت گرفته شده باشد.
اگر ما جودک را نیای واقعی ایل بزرگ جودکی بدانیم خط ذریه او که نخستین نیا بوده تا نیای طوایف گوناگون و اصلی که اصالتا جودکی اصلی هستند را فاقد هستیم و این خلاء بزرگی در شناخت تاریخ مردم این دیار است. آفتی که متوجه تاریخ مردم این منطقه شده، اینست که مردم این منطقه چندان رغبتی به شناخت تاریخ خود ندارند، این در حالیست که همین مردم تاریخ غنی ایی دارند و از آن بی اطلاع هستند.