آسیب شناسی فرایند انتخابات را فقط منحصر به رفتارشناسی کنشگران نکنیم

دکتر ابراهیم خدایی، فعال سیاسی لرستان طی یادداشتی که برای روشنا نیوز ارسال کرده است، نوشت: معمولا خود مردم لرستان بیش از هر کس دیگری از انتخاب های خود ناراضی هستند، برای این مدعی هیچ دلیلی به این اندازه بیّن و روشن نیست که اگر چنین نبود آن ها حاضر بودند انتخاب های خود را تکرار کنند، در حالی که در اغلب حوزه های انتخابیه استان نماینده ها یک بار مصرف هستند و به ندرت در برخی حوزه ها شاهد انتخاب دوباره افراد هستیم. چه قدر از مسئولیت رضایت بخش نبودن این انتخاب ها متوجه مردم رأی دهنده یا کاندیداهاست و چقدر از آن متوجه سیستم انتخاباتی و شیوه پیاده کردن آن در استان هایی همچون لرستان است؟ در انتقاد از شیوه انتخاب نماینده در استان ما، معمولا بیشترین سرزنش ها متوجه رأی دهندگان و کاندیداها (کنشگران) است تا سیستم و فرایند حقوقی و اجرایی انتخابات (میدان)، حتی در شماره پیشین نشریه که از جمله معدود مجموعه مقالاتی بود که در آن تلاش شده بود نگاه جامعی به مساله آسیب شناسی انتخابات مجلس لرستان شده باشد، در بیشتر مطالب نیز صحبت از لزوم تحزب به میان آمده بود، اما حتی در آن ویژه نامه نیز بیشتر حجم انتقادات متوجه مردم بود تا شرایطی که مردم در آن رفتار می کنند، یا به عبارت دیگر ناچارند رفتار کنند!

داوطلبان: داوطلبان (کاندیداها) کسانی هستند که این حق را به خود می دهند مدعی نمایندگی مردم باشند و صلاحیت و استحقاق آراء مردم را داشته باشند، این کاندیداها در فرایند رقابت های سیاسی همچون انتخابات مجلس لرستان، چه ساز و کارهایی برای رسیدن به مطلوبشان (رأی مردم) دارند؟ کدام احزاب و تشکل های سیاسی به آن ها کمک می کند به رای دهندگان معرفی شوند؟ کدام رسانه در اختیار ایشان است که بتوانند از طریق آن خود را عرضه کنند؟ کدام میتینگ ها به آن ها فرصت می دهد با مردم سخن بگویند؟ در شرایط فعلی کاندیدایی که شام ندهد، به قبرستان نرود، در خیابان دست مردم را نفشارد، از سیستم های خویشاوندی و همسایگی استفاده نکند، کجا و چگونه می تواند آراء مردم را متوجه خود کند؟

رأی دهندگان: به همین ترتیب، مردمی که از سوی احزاب راهنمایی نمی شوند، به رسانه ها دسترسی کافی ندارند (روزنامه نمی خوانند، در لرستان اصلا روزنامه ندارند که بخوانند، شبکه های تلویزیونی یا رادیویی هم که بتوان در آن شاهد معرفی و مناظره کاندیداها باشند نیست..). چگونه می توانند ارزیابی درستی از کاندیداها داشته باشند؟ از مردم رأی دهنده چه توقعی می رود که بتوانند از طریق بروشورها و پوسترهای تبلیغاتی و شلوغی هایی که تحت عنوان میتینگ و جلسات شبانه و روزانه خانگی یا خیابانی وزن کاندیداها را به درستی تشخیص دهند؟ در کجای دنیا کسی یا سواد و شناخت کافی ندارد یا حتی در صورت داشتن مدارج عالیه، تحصیلات مرتبطی ندارد (مثلا کسی که فوق لیسانس یا دکترای رشته های فنّی یا پزشکی دارد اما مطالعه اجتماعی و اقتصادی ندارد) توقع می رود تفاوت دو رویکرد اقتصادی یا دو مکتب سیاسی را درک کند و بر اساس آن درک و شناخت رأی بدهد؟

اصلاح فرایند انتخابات در جمهوری اسلامی قطعا باید یک فرایند طولانی مدت و کلان باشد، نه در این نظام و نه در هیچ جامعه دیگری احزاب یک شبه یا یکساله نهادینه و ثمربخش نشده اند! قوانین و سازکارهای سیاسی و انتخاباتی کشور باید در راستای تسهیل فعالیت انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان پیش رود و بخشی از دشواری انتخاب موکول به رسانه ها و تشکل ها و احزاب شود. البته متحول کردن میدان (فرایند انتخابات) رابطه متقابلی با رفتارهای کنشگران نیز دارد، یعنی رفتار های کنشگران (کاندیداها و رأی دهندگان) نه فقط زائیده فرایند حاکم و میدان موجود انتخابات است بلکه بر آن مؤثر هم هست، اما به باور نگارنده در شرایط کنونی زبان انتقاد بیشتر متوجه کنشگران است و به نظر می رسد انتقاد از فرایند و سازوکارهای حاکم انتخابات هزینه برتر از سرزنش مردم است.

روزنامه نگار و پژوهشگر مسائل اجتماعی